Wieś Jawornik Ruski

Jawornik Ruski (w latach 1977–1981 Jaworowice) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Bircza. Leży na Pogórzu Przemyskim.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

Cerkiew św. Dymitra z 1882 r.

Wieś została założona w 1469 – była wtedy własnością Anny Rzeszowskiej. W 1508 zmieniono nazwę na Jawornyczek (właścicielami wtedy byli Kmitowie). W 1519 wieś została przejęta przez Stadnickich, a w 1588 przez Krasickich.

W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tybularnej w Jaworniku Ruskim byli Teodor Bekesz, Józef Wąsowicz i rodzeństwo Gozdowicze.

We wsi znajduje się drewniana greckokatolicka cerkiew pw. św. Dymitra, zbudowana w 1882 w miejsce starszej cerkwi pod tym samym wezwaniem, istniejącej co najmniej do 1830.

II wojna światowa

Jawornik Ruski - kościół rzymskokatolicki

W kwietniu 1944 r. policja ukraińska z Jawornika Ruskiego aresztowała pięciu mieszkańców Pawłokomy pod zarzutem przynależności do AK i posiadania broni. Aresztowanymi byli: Jan Kuś, Jan Radon, Jan Ulanowski, Maria Ulanowska i Katarzyna Kocyło oraz Jana Chrapka z Dylągowej. 25 kwietnia próby odbicia aresztowanych dokonał oddział AK, dowodzony przez ppor. Aleksandra Grubę ps. "Sęp". Podczas ataku na posterunek w Jaworniku Ruskim został on spalony wraz kilkoma sąsiednimi budynkami. Zabito jednego i raniono dwu policjantów oraz zabito kilku stawiających opór Ukraińców mieszkańców wsi, w tym sołtysa. Aresztowanych Polaków jednak nie uwolniono, ponieważ na posterunku już ich nie było.

Po II wojnie światowej cerkiew była użytkowana przez rzymskich katolików, do czasu zbudowania nowego kościoła filialnego. Kościół należy do parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Borownicy (Dekanat Bircza). Obecnie o zwrot cerkwi stara się Kuria Greckokatolicka w Przemyślu. Natomiast o budynek dawnego ukraińskiego domu ludowego stara się stowarzyszenie, które zamierza urządzić w nim izbę pamięci Mychajła Werbyckiego.

Obok wsi znajduje się czynna kopalnia diatomitu.